In de FAQ's op onze website hebben we het onder andere over CO2-compensatie. We durven het zeker toe te geven: we zijn er nogal categoriek over. Nuance is de middle name van onze campagne, maar soms moeten we keuzes maken. Té veel nuance is nu éénmaal niet altijd de ideale strategie om duidelijk te maken dat de situatie écht wel urgent is.  Anderzijds willen we geen afbreuk doen aan het schitterende werk dat organisaties zoals BOS+ doen. Zowel in eigen land als in het Zuiden planten ze bossen aan, en de financiering gebeurt voor een groot stuk via hun eigen compensatieprogramma, Treecological. We legden onze stevige standpunten over CO2-compensatie aan BOS+ voor en zij plaatsten enkele kanttekeningen waar we zeker begrip voor kunnen opbrengen. De waardevolle feedback die BOS+ ons gaf willen we je zeker niet onthouden, je vind ze integraal in deze blogpost - onze stellingen staan in het blauw, daaronder lees je telkens hoe BOS+ het ziet.

"Het is beter dan niets, hoor je vaak als het over compensatie gaat, maar zo eenvoudig is het niet. We moeten niet compenseren, we moeten reduceren!"

Bos+: Enige nuance is hier geboden: we moeten inderdaad eerst en vooral reduceren, maar compensatie als sluitstuk is zeker een meerwaarde: reductie + compensatie van wat je toch nog uitstoot is toch nog een extra meerwaarde t.o.v. enkel reductie.

"De huidige compensatieprogramma’s bevatten geen enkele incentive om mensen minder voor het vliegtuig te doen kiezen." 

BOS+: Treecological probeert dat net wel te doen. Het belangrijkste is en blijft dat we zo duurzaam mogelijk leven en proberen om onze CO2-uitstoot tot het minimum te beperken. De beste CO2-molecule is daarom die CO2-molecule die we niet uitstoten. Helemaal niet te vliegen is dan de ideale optie; in dat geval heb je de compensatie überhaupt niet nodig. Op de nieuwe website van Treecological.be vindt de Treecological-gebruiker daarom heel wat tips and tricks om in de eerste plaats zijn CO2-uitstoot te verminderen. Ook voor bedrijven is Treecological een duurzame meerwaarde. In onze zoektocht naar een CO2-arme samenleving geven we samen met Ecolife klimaatbegeleiding aan bedrijven en ontwikkelen we samen met hen een klimaatstrategie op maat.

Maar voor al die keren dat het voorkomen van CO2-uitstoot echt geen optie is, dat je gewoon niet anders kan dan dat vliegtuig te nemen of die autorit te maken, kan compensatie wel degelijk een uitkomst bieden. Maar let op: het is pas als sluitstuk van een duurzamere mobiliteit, kleinere persoonlijke voetafdruk of een zuinige energiehuishouding dat de restuitstoot aan CO2, die er sowieso nog even zal blijven, door de aanleg van bos kan worden gecompenseerd.

Een Treecological-bos dat we vandaag aanplanten, zal gedurende ongeveer 150 jaar netto CO2 uit de lucht halen, maar wij houden enkel rekening met de CO2-opslag van de eerste 20 jaar. Het zou immers totaal absurd zijn om de uitstoot van je zakenreis dit jaar pas in 2169 helemaal gecompenseerd te zien.

"Integendeel, compensatie maakt vliegen sociaal aanvaardbaar - ‘ik compenseer toch’. "

BOS+: Dit klopt niet volgens ons. We merken de laatste weken namelijk een significante stijging van het aantal CO2-compensaties. Dit betekent evenwel niet dat meer mensen hun geweten willen sussen. Wel integendeel. Zowel bij bedrijven als bij particulieren zien we dat CO2-compensatie het sluitstuk is van een duurzaam proces waarbij men op zoek gaat naar een vermindering van CO2-uitstoot. 

Zo heeft recent onderzoek uitgewezen dat de bedrijven die CO2 compenseren meer dan 10% meer middelen uittrekken om ook effectief hun CO2 te verminderen dan bedrijven die niet compenseren. Ook de Treecological-gebruiker is zich reeds erg bewust van de impact van de CO2-uitstoot van zijn of haar vlucht. Uit studies blijkt dat mensen die de stap naar compensatieplatforms zetten al bezig zijn met emissiereductie en al andere vormen van mobiliteit kiezen waar mogelijk, enzovoort… De groep die er echt nog niet over nadenkt, en geen enkele duurzame reflex heeft, vind je niet terug op Treecological of andere sites.

"De meeste compensatieprojecten gebeuren in het Zuiden. Compensatie is in essentie dus onrechtvaardig: dat deel van de wereld dat sowieso al een lage CO2-uitstoot heeft moet iets doen of krijgt iets opdat een ander deel van de wereld lustig kan blijven verder vliegen en CO2 uitstoten."

BOS+: Bebossingsprojecten an sich in het Zuiden zijn volgens BOS+ -uiteraard - een goede manier om te investeren in dat deel van de wereld. Door bossen aan te leggen daar compenseer je niet alleen de uitstoot van uitstoters bij ons, maar wapen je tegelijkertijd ook die regio’s in het zuiden beter tegen de klimaatverandering. Aan het onevenwicht tussen Noord/Zuid wil Treecological zeker werken: het is de bedoeling om op termijn ook in Vlaanderen opnieuw te kunnen bebossen via Treecological.

"De prijszetting voor één ton CO2 is echter zeer variabel."

BOS+: De Treecological-gebruiker vertegenwoordigt voorlopig nog een klein aandeel van alle mensen die hun vliegreis willen compenseren. Dat komt voornamelijk omdat Treecological één van de duurste van de sector is. Hoe dat komt, is evident: recent wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat Treecological zich onderscheidt door als enige het principe van 'de vervuiler betaalt' toe te passen. Hierdoor wordt getracht om de CO2-uitstoot van de volledige keten te vatten. 

"In praktijk blijkt compensatie meestal veel minder dan een nuloperatie: zelfs gecompenseerde vliegreizen zorgen voor een stijging van het CO2-gehalte in de atmosfeer."

BOS+: Als er correct gemonitord en gecertificeerd wordt, dan zou dit toch niet mogen gebeuren? Onze bebossingsprojecten halen normaliter meer CO2 uit de lucht dan dat er uitstoot gegenereerd wordt. Een Treecological-bos dat we vandaag aanplanten, zal gedurende ongeveer 150 jaar netto CO2 uit de lucht halen, maar wij houden enkel rekening met de CO2-opslag van de eerste 20 jaar. Daarnaast nemen wij ook op onze bebossingen een ruime “veiligheidsmarge”, om zeker te zijn dat we waarmaken wat we claimen: er is altijd kans dat een stuk bos het niet haalt (bosbrand, vee, enz…). Door dit mogelijke verlies in te calculeren zijn we zeker dat we “deliveren” wat we beloven, maar ook dat heeft natuurlijk zijn effect op het prijskaartje…  

"We moeten ons echter de vraag durven stellen of compensatieprojecten het probleem niet gewoon verplaatsen. Op andere plekken in de wereld kan de ontbossing wel vrolijk doorgaan ten gunste van industriële landbouw en mijnbouw en voor de houtindustrie."

BOS+: Dit is een terechte vraag, maar jullie conclusie is wel verregaand: wereldwijd wordt er nog altijd ontzettend veel ontbost, maar de nieuwe bossen die je aanlegt (in het kader van CO2-compensatie) zijn natuurlijk niet de oorzaak van alle ontbossingen wereldwijd. Wel moeten we opletten voor lokale verschuivingseffecten: een bebossing zou ervoor kunnen zorgen dat men elders in de regio harder en meer begint te ontbossen. Dat moet dus zeker ook mee opgenomen worden in de monitoring. 

"De werkelijke maatschappelijke kost van CO2-uitstoot - tot 150 euro per ton - is veel hoger dan wat compensatieprogramma's doorgaans aanrekenen. CO2-compensatie is dus ook in die zin een misleidend begrip. We kunnen hoogstens spreken van CO2-bijdrage."

BOS+: Je zal je nooit horen zeggen dat de maatschappelijke kost van de CO2-uitstoot die we nu uitstoten niet ontzettend hoog zal zijn. We wijzen daarentegen wel met veel nadruk op de maatschappelijke opbrengst van bebossing die – door zijn multifunctionaliteit – in hoge mate de opbrengst van de CO2-sequestratie overstijgt: biodiversiteit, waterhuishouding, erosiebestrijding, voedselzekerheid, enz… 

"CO2-compensatie (correctie... bijdrage!) is zeker aanvaardbaar als pragmatische redmiddel voor onvermijdbare vliegreizen."

BOS+: In een ideale wereld hoeft Treecological niet te bestaan; vliegtuigmaatschappijen betalen eerlijke taksen op kerosine en er wordt een BTW ingevoerd op vliegtickets. Dit zou de prijs van vliegtickets al gevoelig opdrijven waardoor meer mensen zouden nadenken over andere reisbestemmingen en alternatieve transportmiddelen om daar te geraken. Spijtig genoeg wordt vandaag de impact op het milieu op geen enkele manier verrekend in de ticketprijs. Daarnaast dringt zich ook een CO2-taks op, en dit onder het motto: de vervuiler betaalt. De opbrengst die zo’n CO2-taks zou opleveren, kan vervolgens geïnvesteerd worden in het openbaar vervoer, het energie-efficiënter maken van onze maatschappij en als sluitstuk van dit duurzaam proces:  CO2-compensatie. 

Nieuwe taksen en regelgeving zullen uiteraard niet voor morgen zijn. Maar de geesten rijpen en beleidsmakers beseffen dat de gunstregimes voor de vliegtuigsector en de consument niet langer kunnen blijven bestaan. Maar zolang de vervuiler geen eerlijke prijs betaalt voor de impact op het klimaat, staan we voor de volle 100 procent achter het Treecological-motto: 'een niet-gevlogen traject is beter dan een gevlogen traject! Is jouw vliegtuigreis onvermijdelijk, dan is een gecompenseerde vlucht via Treecological beter dan een niet-gecompenseerde vlucht. Treecological turns travel into trees.” '